اولین سال هر قرن جدید همواره خوشیمن به نظر میآید. سال 1900 نیز از این قاعده مستثنا نبود. آن سال نقطهی اوج بسیاری از دستآوردهای مهم و اشتیاق و دلگرمی فراوان به قرنی سرشار از پیشرفتهای پیاپی بود. قرن بیستم میتوانست عصر دانش و یقین باشد. اما شگفت اینکه در تردید، ابهام و شک پایان یافت.
قرن بیستم با یقین راسخ آغاز شد اما با تردید نگرانکنندهای پایان یافت. ما دیگر هیچگاه چنین غروری دربارهی دانش خود نخواهیم داشت. ما در شیفتگی خود به علم و فنآوری، به توانایی خود برای دستکاری و هدایت دنیای اطراف مغرور شدیم. ما انگیزشهای غیرعقلانی ذهن را فراموش کردیم. قرار بود به دستآوردهای عقلانی خودمان فخر کنیم، به تواناییهامان ایمان راسخ داشته باشیم، باور کنیم که انسانها نیز مانند خدایان جهان را در خواهند نوردید!
امروز آگاهتر و محتاطتریم. به نقشههای بزرگ و وعدههای جهانی بدگماناین. به طرحهای فراگیر خبرگان و سیاستمداران با احتیاط نظر میکنیم و خوشباوری بیحد و مرز را با احتیاط فراوان مزهمزه میکنیم.
برگرفته از مقدمه کتاب از یقین تا تردید
دیوید پیت، به مدد استعارههای موجز و روشن، فلسفهی علم را زا قرن نوزدهم تا بیستم دنبال میکند و نشان میدهد که ایمان ادوار پیشین به اعتبار و پایایی پژوهشهای علمی چطور در قرن بیستم به چشمبههمزدنی به لرزه افتاد.
پیت به ویژه بر این تاکید میکند که نظریهی نسبیت، مکانیک کوانتومی و نظریهی آشوب چگونه جهانبینی ما را دستخوش تحولاتی بنیادین قرار دادند. او این تغییرات را در زبان، هنر، فلسفه، جامعه، اقتصاد و سیاست نیز پی میگیرد تا بینشی متناسب با دنیای امروزمان به دست دهد.
مطالعه این کتاب به شدت جذاب و خوشخوان را به همه علاقهمندان مباحث فلسفه علم جدید خصوصا فیزیکپیشگان توصیه اکید میکنم.
- عنوان: از یقین تا تردید – داستان علم و اندیشه در قرن بیستم
- عنوان اصلی: From Certainty to Uncertainty
- نویسنده: اف. دیوید پیت
- مترجم: محمدعلی جعفری
- ناشر: نشر آگه
- تعداد صفحه: 302